Wat is het raadsel van de Atjeh-generaal Van Daalen? Eigenlijk zijn het er meer en ik ben ze nu stuk voor stuk aan het ontwarren, dit voor in zijn biografie. Dit zijn de belangrijkste raadsels waar ik voor sta:
1 Hoe kán het dat Van Daalen bij leven al die onderscheidingen kreeg (tot en met de hoogste graad Militaire-Willemsorde) en zo geliefd was bij koningin Wilhelmina en koningin-moeder Emma, terwijl hij tegenwoordig zo verguisd is?
2 Hoe kán het dat hij als Indische jongen zo hoog kwam in de roomblanke rijen van het Leger en het koloniale bestuur? Ik bedoel: gouverneur van Atjeh, dat is een belangrijke positie. Commandant het het KNIL is ook heel wat.
3 Van Daalen had een knallende ruzie met Van Heutsz, dat werd in Nederland zowat een nationale bestuurscrisis. En Van Daalen was hier met verlof. Hoe werd hij behandeld?
4 Wáárom heeft hij na zijn pensioen als commandant zich nauwelijks laten zien in Nederland? Dat is raarrrrr. Hij was een vitale vijftiger, die gaat niet achter de geraniums zitten. Wat was er aan de hand?
Lezing Tong Tong Fair
Zulke raadsels dus. Van Daalen is een uitzonderlijke man met een uitzonderlijk leven, zoiets kun je niet verzinnen. Toch was het de werkelijkheid, destijds.
Ik werk aan zijn biografie, die verschijnt begin volgend jaar. Aanstaande zaterdag (9 september 1845 uur) licht ik een tipje van de sluier op tijdens mijn lezing op de Tong Tong Fair. Dan vertel ik ook iets over het KNIL, dat door hem ingrijpend werd gemoderniseerd.
In mijn lezing vertel ik over het leven van Van Daalen en ook over zijn sterke invloed op het KNIL. In zijn commandantsjaren hervormde hij het leger in de Oost.
Ik ga zeker weten iets zeggen over zijn Indische achtergrond. Want het was uitzonderlijk dat een Indische jongen ten eerste gouverneur van Atjeh werd en ten tweede commandant van het KNIL. Daar klonken destijds nogal eens opmerkingen over.
Oost-Indische Leger
Toen hij in 1914 met pensioen ging, was hij pas 51 jaar. Kerngezond. Hij gaf een knallende afscheids-speech waarin hij nog een keer zijn visie op het leger gaf en wat er nog diende te gebeuren, om een eventuele buitenlandse agressor af te slaan. U raadt het al, hiij wilde meer geld voor het leger:
- mensen fatsoenlijk betalen, zodat ze militair bleven en geen burgerbetrekking namen
- geld voor wapens en munitie
- geld voor materieel; de militaire luchtvaart was in opkomst
En u weet hoe de regering in Den Haag is, als het aankomt op geld voor militaire doeleinden…
Militair geweld
Van Daalen is controversieel, tegenwoordig. Dat komt door de focus die er is op het militair geweld. En daar was Van Daalen sterk in. Zijn roemruchte expeditie van 1904 is daar het voorbeeld van. Daar ga ik ook iets over zeggen. Dus ook over dat moreel kompas dat in de loop een andere richting in kan wijzen.
Na die expeditie werd Van Daalen evenals andere militairen goed gedecoreerd. Atjeh haalde de mannen juichend in. In Nederland evenwel begon een hele andere discusie, en die werd in de loop der jaren een aantal keren opnieuw gevoerd. Daar ga ik ook op in.
Vroeger
Als u net als ik over toen-froeher schrijft, komen we dezelfde vraag tegen:
Hoe schrijf je over een tijd die ver voorbij is,
over mensen die je nooit gekend hebt?
Een andere wereld: Indië, militair.
En daarbij: ik ben Hollands, Van Daalen Indisch.
Ook: man/vrouw verschil.
Mag en kan dat dan wel? Anders geformuleerd: mag je alleen over kippen schrijven als je zelf een kip bent?
U begrijpt mijn standpunt.
Het gaat om:
- uw eigen nieuwsgierigheid en verbazing, neem die serieus, want zo blijft u bezig en grote kans dat andere mensen hetzelfde willen weten als u
- verricht zo goed mogelijk onderzoek, de archieven liggen vol met informatie, er is altijd meer (maar op tijd stoppen is ook van belang)
- weeg de bronnen tegen elkaar af: waarheid is niet altijd wat gedrukt is
- blijf kritisch op oude bronnen: wie heeft er belang bij om dit zo te vertellen, wat staat er niet in
- vraag hulp in de vorm van meelezers en gesprekken
- blijf lezen, gericht en ook om het onderwerp heen, zijpaden kunnen opeens hoofdwegen worden
- onthou: een moreel kompas kan veranderen
Daar ga ik het ook over hebben, dat morele kompas. Ik ben nu in hoofdstuk 7 van de biografie, dus het is werk in voortgang.De titel is er al: De Atjeh-generaal, het militaire leven van Frits van Daalen (1863-1930). Straks in mijn lezing licht ik alvast een tipje van de sluier op. Met beeld. Het wordt spannend. Ik hoop dat u erbij wilt zijn.
Praat met mij
Als u over familie in de oude Indische tijd schrijft, dan hoort daar ook kennis van de historie bij. Zo wordt uw verhaal beter en interessanter om te lezen. Werkt u aan een levensverhaal? Praat met mij:
- voor vrijblijvend advies over historische bronnen, zodat u meer informatie vindt
- over de opzet van uw project, zodat u het meteen goed aanpakt, dat scheelt enorm veel tijd en hoofdpijn
- maak een afspraak voor telefonisch overleg via mijn digitale kalender: klik hier en kijk hoe dat gaat.
Wanneer er een nieuw artikel verschijnt, mail ik een berichtje aan degenen die zich hebben ingeschreven. Dan hoeft u niet te zoeken. Inschrijven kan door op het plaatje te klikken. Dan krijgt u meteen een ebook cadeau: Hoe begin ik? 5 gouden tips waarmee het altijd lukt
Geef een reactie