Wat eten we vandaag in de tangsi? Dat ligt er maar net aan wie “we” is. In het kookboek van Lin Scholte vond ik een antwoord op die vraag, waardoor weer nieuwe vragen ontstonden.

Kookboek

Dat kookboek heet Lekker koken van Sabang tot Merauke. Oude en nieuwe recepten uit de Wonderlijke Tropenkeuken (1972).
Toen ik indertijd de romans van Lin Scholte bundelde, zat dit kookboek er niet bij. Want het was geen roman. Maar wel zit dit kookboek vol verhalen, waardoor je meteen ook wilt koken, als je tenminste een zekere basiskennis bezit.

Dit boek was bepaald niet bedoeld voor de doorsnee Hollandse huisvrouw (m/v). Wist die wat een tampatje was, hoe je moest uleken?
Ik bedoel.

In 1898 verscheen de tweede druk, daar is de foto bovenaan van.

Tangsi

Lin Scholte neemt ons mee naar een tangsi nabij Soerabaja, waar haar grootouders Tumirah en Wagiman met de kinderen wonen. Een van die kinderen is Djemini. Zij zal later de moeder van Lin Scholte worden. Djemini is in dit verhaal zo’n zeven jaar oud en ze heeft belangstelling voor de buren, de familie Bidin. Dat komt omdat ze zo lekker eten:

  • Namelijk sajur asem met pèpèsan teri.
  • Iedere avond zodra de Bidins zich aan onbescheiden blikken onttrokken door de afscheidingen rond hun tampatje dicht te trekken, zette de kleine Djemini zich op haar post. Te weten: op het bovenbed van hun tampatje onder het voorwendsel dat ze zoet ging spelen.
  • Ze zag hoe de eet-tikar op de vloer van Bidins tampatje werd uitgerold, waarna de familie zich er in een kring op neerzette.
  • De ivoorwitte rijst bolde boven de rand van de emaille vergiet, toen deze op de tikar werd neergezet.
  • Daarnaast stond de ijzeren eetketel waarin de sajur asem sampte.
  • De wasem sloeg eraf toen Wah Bidin het deksel van de ketel lichtte.
  • Terwijl dochter Ginem de borden zachtjes kletterend neerzette, ontpakte Pah Bidin de bunkus pèpèsan teri.
  • De eerste verschroeide bladen van het pisangblad knisterden stug bij die handeling.
  • De één na de ander van de familie Bidin schepte zich een bord vol reist met sajur asem en nam om beurten een brok van de pèpèsan.
  • Weldra at de familie.
  • Dejmini zág en hóórde ze eten.
  • De geuren drongen haar onweerstaanbaar in de neus. Ze watertandde en keek ze haast elke hap uit de mond.
  • Onverstoorbaar bleef de familie Bidin; bijna zwijgend, met schijnbaar niet te verzadigen gusto.

Gusto, dan eet je met smaak en enthousiasme. Die mededeling alleen al wekte bij mij een verlangen te weten naar wat eten de Bidins en zou ik dat ook kunnen eten? Maar het verhaal is nig niet uit, Lin Scholte vertelt:

  • Als het als na het eten de boel was afgeruimd, zette Wah Bidin zich neer in haar hoekje en voerde een karweitje uit, dat Djemini haar strijk en zet elke avond al had zien doen.
  • Op een grote tampah (bambu-wan) had ze een berg asem. Iedere peul ontdeed ze van de schil en [ze] peuterde geduldig elke pit uit de kleverige vrucht. Had ze op die manier een bepaald aantal ontpit, dan vormde ze daaruit een vaste prop; zo groot als een flinke ping-pongbal.
  • De balletjes asem begonnen de bakul te vullen; laag naar laag tot de inhoud boven de rand torende. Eerst dan ruimde Wah Bidin de rommel op die ze had gemaakt en borg de bakul zuinig weg.
  • Djemini wist het: de volgende morgen vroeg zou Wah Bidin die asem op de pasar verkopen. Van de opbrengst die circa 12 à 15 cent bedroeg, besteedde ze de aankoop van ingrediënten voor hun dagelijkse sajoer asem met pèpèsan teri.

Recept

Ja, staat u al in de keuken?
Ik niet, want ik ben nog aan het uitzoeken wat is wat. Misschien zijn er wel meer die wel willen eten, maar eerst meer moeten weten.
Van Sajur Asem zoals door de Bidins gegeten, geeft Lin Scholte het recept:

Sajur asem (Purwokerto)

Benodigheden
1 bosje katjang pandang (vervang door boontjes)
½ ons rauwe pinda
1 labu siam
½ ons daon melindjo (vervang door raapstelen)
1 eetlepel olie

Bumbu:
1 middelgrote ui
2 teentjes knoflook
3 rode lomboks
6 kemirinoten
2 schijfjes laos
2 bladen salam
1 duimkoot asem (zonder pit, zonder schilfers)
2 theelepels gula djawa
1 eetlepel zout (afgestr.)
½ theelepel trassi

Bereiding
Breng 6 glazen water aan de kook.
Maak intussen de groenten schoon; schil en snijdt de labo siam in stukken.
Was alle groenten af, laat ze uitlekken.
Ulek alle bumbu ingrediënten fijn uitgezonderd de laos en salambladen.
Fruit alle bumbu in de olie op en voeg ze bij het kokende water.
Hierna de groenten erbij om gaar te worden.
Proeven op smaak; deze moet fris rins zijn.

Voor mijn persoon roept dit vragen op:
1 Zijn alle ingrediënten te koop in een goede toko?
2 Wat maakt dit recept bijzonder?
3 Hoe maken we pèpèsan teri?

Reacties graag hieronder, dan delen we onze kennis.

Praat met mij
Als u over familie in de oude Indische tijd schrijft, dan hoort daar ook kennis van de historie bij. Zo wordt uw verhaal beter en interessanter om te lezen. Werkt u aan een levensverhaal? Praat met mij:

  • voor vrijblijvend advies over historische bronnen, zodat u meer informatie vindt
  • over de opzet van uw project, zodat u het meteen goed aanpakt, dat scheelt enorm veel tijd en hoofdpijn
  • maak een afspraak voor telefonisch overleg via mijn digitale kalender: klik hier en kijk hoe dat gaat.

Wanneer er een nieuw artikel verschijnt, mail ik een berichtje aan degenen die zich hebben ingeschreven. Dan hoeft u niet te zoeken. Inschrijven kan door op het plaatje te klikken. Dan krijgt u meteen een ebook cadeau: Hoe begin ik? 5 gouden tips waarmee het altijd lukt

gratis ebook