catenius van der meijden

Ja, dit is mevrouw Catenius van het beroemde kookboek. Dat staat vol instructies en instructies zijn de core business van mevrouw. Anderen vertellen hoe het moet.

Ons huis in Indië

Ze heeft zo’n groot zelfvertrouwen, dat het me intimideert.
Van de weeromstuit geloof ik alles wat ze schrijft in haar handboek Ons huis in Indië (1908). Dat boek droeg ze indertijd op aan alle “Indische huismoeders”, waarmee ze de huismoeders in Indië bedoelde, en strikt genomen is dat weer iets anders. Een Indische huismoeder is ook een huismoeder in Indië, maar een huismoeder in Indië is niet per definitie een Indische huismoeder.
Is dit iets van onze tijd, dat we zo gevoelig zijn geworden voor wie met welk woord bedoeld wordt? Mevrouw Catenius is zo precies met woorden als ze met haar recepten is, dus dat stemt tot nadenken.

Ik bladerde weer door Ons huis in Indië omdat ik dacht: de zomer komt er toch weer aan, er hangen versoepelingen in de lucht, en ik voel me wat onzeker over hoe het allemaal moet. Wie behoefte heeft aan houvast, is aan het goede adres bij mevrouw Catenius.

Hieronder neem ik uit haar boek enkele tips en adviezen over, waarvan ik dacht: zou het werken? Kan het waar zijn? Ze zegt het, maar toch.

Sproeten

Dit zijn vaalbleek gele vlekjes op gezicht en handen, in ’t algemeen op die gedeelten van de huid, die aan het licht en ’t weêr zijn blootgesteld.
Om hiertegen te waken of om ze weg te krijgen, althans zooveel mogelijk te doen verbleeken vond ik het voorschrift, dat men zich gelaat en handen vóór ’t naar bed gaan met pekelwater moet
inwrijven. Dat water late men op de huid droog worden, waarnamen zich verder met een drogen doek kan afvegen.
Ook wordt nog de raad gegeven, zomersproeten te verdrijven, door zich te wasschen met water, waarin men peterselie heeft laten aftrekken.

Witte tanden

Jonge wingerdranken verbrandt men tot kolen. Wrijft ze zoo fijn mogelijk en maakt ze aan met wat rozenhonig, waarna de tanden er mede kunnen gepoetst worden.
In Indië wordt ook veel gebruik gemaakt van gebrande jonge pinangnoten. Dit, tot poeder vermalen, wordt veel en met succes gebruikt. Men kan er wat fijngestampte specerij bij voegen voor de frischheid.
Tegenwoordig wordt cariol zeer aanbevolen. Het werkt tegen kalkaanzetsel bij tanden en kiezen.

Wratten

Om deze weg te krijgen, lekke men zich, ’s morgens bij ’t opstaan, alvorens den mond te spoelen en iets te hebben gedronken of genuttigd, de handen, waar zich de wratten bevinden. In den regel zijn zij op den handrug, vaak aan de vingers. Men laat dan het speeksel op de wratten drogen. Na
eenige dagen zal men ze allengs zien verdwijnen. Het morgenspeeksel van den mensch, na den nachtelijken slaap, schijnt een geneeskrachtigen invloed te hebben en bijzondere uitwerking op de wratten te bezitten.

Haargroei bevorderen

Hiervoor gebruikt men fijne kinabast. Men bereidt hieruit een afkooksel (decoctum) waarmede men iederen avond het haar (en den baard) wascht, of men bedient zich van een pomade van: ossemerg 5 deelen, gele was 2 deelen, vloeibaar kina extract 1 deel.
Met veel succes wordt ook des morgens vroeg het hoofdhaar met het dikke geleiachtige water van het bekende blad, de lidahboeaja besmeerd, tot het goed in de poriën is gedrongen. Het haar wordt er dik van. Bovendien is deze applicatie aangenaam verkoelend op ’t gevoel. De bladeren zoo versch mogelijk ’s morgens vroeg geplukt, zoodat het geleiachtige sap er nog van afvloeit. Hoe dikker sap hoe weldadiger voor de haren en de huid.

Verkoudheid

Verkoudheid zou genezen worden door het gebruik van veel asperges (?). Voor Indië een duur geneesmiddel, hoewel zeer verleidelijk.
Tegenwoordig wordt in Holland veelal de forman gebruikt, ’t zij als reukwatten, die men in kleine plukjes in elk neusgat stopt, ’t zij men een formanbuisje, met forman gevuld, in den neus houdt en de lucht sterk inademt. Het buisje is dan aan den anderen (dikken) kant voor inhalatie voor den mond bestemd, als men verkouden is en prikkelingen in de keel heeft. Het forman komt mij voor een sterk geconcentreerd pepermuntaftreksel te zijn. Het werkt, evenals de poco-olie, op de
traanklieren en lost de verkoudheid op.

Kakkerlakken

Elk huis herbergt verder tal van kakkerlakken, platte, bruine gevleugelde insecten van ± 3 cM. lengte, onaangenaam van reuk!
Deze nestelen zich ook overal, o.a. in de linnenkasten, onder het goed, in de reten van houtwerk, in de goedang. Zij vliegen somtijds door de kamers, maar maken, op hun beurt, wederom
jacht op allerlei kleinere insecten.
De steek (of beet?) van een kakkerlak kan soms gevaarlijken vergiftig zijn. Men maakt ze onschadelijk door ze met een plat voorwerp, b.v een slof, dood te slaan. Er bestaan voorbeelden,
b.v. dat eene dame te Buitenzorg, die een kakkerlak met de platte hand doodsloeg, toen ze er een in haar linnenkast zag, bloedvergiftiging kreeg. Na een paar dagen zwol de hand, toen de
geheele arm op, waarna deze moest worden geamputeerd. Na de „goedgelukte” (?) operatie overleed zij toch. Men zij dus voorzichtig met deze vieze dieren.

Voor degenen die het hele boek willen lezen: in Delpher is het te downloaden. Klik hier en kijk naar het boek.

Wanneer er een nieuw artikel verschijnt, mail ik een berichtje aan degenen die zich hebben ingeschreven. Dan hoeft u niet te zoeken. Inschrijven kan door op het plaatje te klikken.  Dan krijgt u meteen een ebook cadeau: Drie tips om herinneringen door te geven.