Vrouwendag en 5 geweldige Indische vrouwen
Vrouwendag bestaat pas per 1910, dus dat is helemaal niet zo lang geleden. Mensen hadden al telefoon. Er reden trams. Ook auto’s. Indië werd moderner. Dat gold óók voor vrouwen.
Vrouwendag
Dus ik kijken in de oude Indische kranten, naar wat er dan in Indië gebeurde. Nou… niet heel veel. Vrouwendag werd vooral gezien als een hobby van de socialisten, zeg ik even kort door de bocht. Of als een dag waar vrouwen met een gezin thuis de baas mochten zijn.
Jawel, voor een hele dag.
In 1912 vergaderde te Bandoeng een vrouwenvereniging over het fenomeen vrouwendag, waarna besloten werd om in september of oktober een toneelstukje op te laten voeren, met voordrachten en een dansfeest.
Dus ik dacht, straks is het weer 8 maart, internationale vrouwendag. Een mooie dag om te denken aan 5 geweldige Indische vrouwen, die elk op een eigen manier een stempel drukte op Indië.
1 Melati van Java (1853-1927)
de eerste Indische bestseller-auteur
Marie Sloot heette zij. Op de golf van de katholieke emancipatie kwam zij in de aandacht, eerst met katholieke romans, daarna met Indische romans. Ze behoorde tot de eerste groep vrouwen die lid mochten worden van het tot-dan mannengezelfschap van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde. Voorzover bekend was ze de eerste Indische vrouw.
Haar Indische romans bleven lang in omloop, 25 jaar was geen uitzondering. Dat had vermoedelijk ook te maken met dat bijzondere, wat in de marges van het hoofdverhaal gebeurde. In die marge onderhielden vrouwen een innige relatie met elkaar. Romantisch. Daarbij was vrijwel elke Indische vrouw in de roman een rolmodel: beeldschoon, intelligent, zelfstandig, vaak ook belezen. Dus niks alleen sensueel, zoals in de herenromannetjes nogal eens voorkwam. Dankzij de romans van Melati van Java ontdekten generaties lezers en lezeressen de kracht en macht van Indische vrouwen.
Lees haar romans hier: http://www.leestrommel.nl/letter_j.html Tip: begin met De Jonkvrouwe van Groenerode (1874) met in de hoofdrol… inderdaad. Klik hier en lees deze roman.
http://www.leestrommel.nl/jonkvrouwe/index.html
2 Marie van Oord (1886- 1970)
de laatste grote Stamboel actrice
Eens leidde Marie Oord haar eigen ‘Indo Comedie-Vereeniging „De Eendracht”’ en heel Indië wist wie zij was. Zij was de laatste grote van de Komedie Stamboel, het muzikale volkstheater met inhoud.
Marie Oord schreef en bewerkte stukken, trad op als eerste actrice, ontwierp kostuums en leidde toneel,-en muziekgroepen. Dat je zegt: ze deed bijna alles.
Ze moet een geweldige vrouw zijn geweest: artistiek, doortastend, gevoelig en vooral met een hart voor de Indische jongere generatie. Die nam ze onder haar hoede. Daar kunnen wij een voorbeeld aan nemen.
Klik hier en lees het artikel op de Indische Schrijfschool (of kopie en plak de link https://www.indischeschrijfschool.nl/marie-oord-de-laatste-grote-van-de-komedie-stamboel/ )
3 De-lilah (1862-1906)
schreef over de verborgen wereld van de Indo
De-Lilah (Lucy van Rennese) was ontdekkingsreizigster, hotelhoudster, correpondente te Japan voor de Indische kranten en bij dit alles ook nog eens de schrijfster van een meeslepend oeuvre over de Indische wereld die dichter bij de kampong stond dan bij de kerk.
In de verhalenbundel Een Indisch dozijntje (1898) beschrijft ze juist die wereld, vol mensen die zich op een eigen manier moeten zien te handhaven. Prachtig is het verhaal ‘schuldig door onschuld’.
Hugo Alvina is winkelbediende in een toko van Lodewijk Belkamp. Zijn Javaanse moeder (Mook Isa) heeft een klein pensioen en verkoopt zelfgemaakte djamoe-djamoe. Hugo’s baas is verliefd op de verloofde van Hugo, en zorgt ervoor dat hij is discrediet raakt. Maar dan treedt zijn moeder op, en daar heeft Hugo zo zijn gevoelens over. Alles verloopt op de manier van de moeder, en daar leren wij nu veel van.
Klik hier en lees het verhaal in de Leestrommel (of kopie en plak de link: http://leestrommel.nl/dozijntje/pagina7a.html )
3 Marietje van Oordt (1897-1974)
de mooiste oplichtster van Indië
In ‘Niemand zorgde voor mijn ziel (2013) tekende Gerard Termorshuizen een biografisch portret van Marietje en haar talent om mannen op zich verliefd te maken, inclusief de heren journalisten. Een enkele blik, een zweem van een glimlach, een tragisch verhaal en Marietje had de situatie volledig onder controle. Evenzogoed bewijst haar levensverhaal dat niet alle vrouwen lief en aardig waren; crimineel konden ze ook zijn.
Indië genoot van de persaandacht die Marietje ten deel viel, haar processen werden druk bezocht.
Maar de oorlog bracht ook haar veel ellende. Later vestigde ze zich in Singapore, waar ze overleed. Het is hoog tijd, dat dit uitzonderlijke leven eens verfilmd wordt.
5 Ems van Soest (1908-1984)
het eerste moderne Indische meisjesboek
In 1930 verscheen De Pauw, het eerste moderne Indische meisjesboek, met in de hoofdrol de economisch zelfstandige Inka van der Beelen. Ze is stenotypiste; het is de tijd van de grote kantoren. Ems wilde graag een boek lezen waarin ze zichzelf kon herkennen: een Indisch meisje op kantoor. Dat boek schreef ze zelf, zei ze later: “Ik nam de typemachine en schreef achter elkaar De Pauw, mijn eerste boek. Ik heb altijd getracht het Indische leven, mijn leven, zo precies mogelijk weer te geven.” Dit boek was het begin van een succesvolle carrière als meisjesboekenschrijfster. Ze beschreef meisjes en jonge vrouwen die zelfstandig konden zijn, die in auto’s reden en zelf over hun toekomst beslisten. Voorbeelden van emancipatie, vooral omdat de vrouwen bij dit alles’vrouwelijk’ bleven. Ook in Nederland was Ems van Soest geliefd; de jonge prinsesjes op Soestdijk lazen haar romans.
Lezen? Bij boekwinkeltjes.nl is haar werk gelukkig nog te koop. Dikke pillen, die heerlijk weglezen. Haar werk voor volwassenen bevat vaak bitter getinte levensvragen.
Hier houdt het lijstje op.
Ja, dus maar vijf vrouwen, en dat terwijl er nog veel meer vrouwen van belang zijn in het vooroorlogse Indië. Maar u heeft een indruk. En wanneer u denkt: zij of zij hoort er ook bij, reacties onder dit artikel zijn welkom.
Praat met mij
Als u over familie in de oude Indische tijd schrijft, dan hoort daar ook kennis van de historie bij. Zo wordt uw verhaal beter en interessanter om te lezen. Werkt u aan een levensverhaal? Praat met mij:
- voor vrijblijvend advies over historische bronnen, zodat u meer informatie vindt
- over de opzet van uw project, zodat u het meteen goed aanpakt, dat scheelt enorm veel tijd en hoofdpijn
- maak een afspraak voor telefonisch overleg via mijn digitale kalender: klik hier en kijk hoe dat gaat.
Wanneer er een nieuw artikel verschijnt, mail ik een berichtje aan degenen die zich hebben ingeschreven. Dan hoeft u niet te zoeken. Inschrijven kan door op het plaatje te klikken. Dan krijgt u meteen een ebook cadeau: Hoe begin ik? 5 gouden tips waarmee het altijd lukt
Eens leidde Marie Oord (1886- 1970) haar eigen ‘Indo Comedie-Vereeniging „De Eendracht”’ en heel Indië wist wie zij was. Zij was de laatste grote van de Komedie Stamboel, het muzikale volkstheater met inhoud.
