hoe schrijf ik over iets moeilijks

Hoe schrijf je over iets moeilijks? Twee tips.

moeilijks

Vorige week gaf ik een lezing over generaal Van Daalen, de Indische officier uit de oude koloniale tijd. Dat viel niet goed. Achteraf snapte ik waarom. Ik was niet kritisch genoeg, vonden ze. En om het nóg erger te maken, had ik verteld dat ik werkte aan een boek over het KNIL.
Ik had ook gezegd, dat er in Atjeh de meeste Militaire Willemsordes werden uitgereikt en dat iemand met deze onderscheiding, als held werd beschouwd.
Na mijn lezing viel er dus een diepe stilte. Er was spanning in de zaal.

En ik dacht: ik neem geen woord terug.

Verleden

Hoe kan het toch, dat het koloniale verleden zo moeilijk bespreekbaar is? Behalve als je alles en iedereen als fout en verkeerd bestempeld, een dosis anti-Nederland gevoel eraan toevoegt en begint over het excuus van de koning.

Daar doe ik niet aan mee.
Want er is een verschil tussen:

  • een mening over het koloniale systeem
  • een mening over de mensen die in dat systeem leefden

En de mensen, die hadden gewone en bijzondere levens. Weet u nog, dat boek Asta’s ogen? Of het boek Anak Kompenie van Lin Scholte? Levensverhalen waardoor we het leven in en na Indië vastleggen en bewaren en doorgeven aan een volgende generatie, die op een dag met vragen gaat komen.

Twee tips

Ik weet dat er ook veel verhalen vol oorlog zijn. De oorlog van uzelf of die van uw ouders, die u mee kreeg of u wilde of niet.
Dat kan moeilijk zijn.
Om dat gemakkelijker te maken, geef ik twee tips.

Tip 1: aanvaard dat het verleden was zoals het was

Dus het was zoals het was, en niet anders. Dan hoeft u niet te bedenken dat er ‘eigenlijk’ iets anders gebeurde, of dat het aan u lag of dat het anders had moeten gaan. U kunt er gevoelens over hebben, maar het is gebeurd zoals het was.
U hoeft dan niet van alles te gaan begrijpen of uitleggen of van een nieuwe betekenis voorzien. Als u naar het verleden kijkt, heeft u een aantal gebeurtenissen die elkaar opvolgden. Daarmee moet u zich zien te verzoenen: dat het niet anders was.

Tip 2: schrijf het moeilijkste met streepjes op

Wanneer iets echt heel moeilijk is om op te schrijven en het is toch belangrijk om te bewaren, dan is mijn advies altijd: gebruik streepjes.
– dit is een streepje
– dit ook
– ze staan onder elkaar

Naast elk streepje zet u de kleinste herinnering die u kunt verdragen. Soms is dat een feit. Of een gevoel. Of een kleine anekdote of iets meer. Wat lukt, dat lukt.
Dus u hoeft hier het hele verhaal niet op te schrijven, alleen wat u aan kunt.

Heeft u hier iets aan? Wanneer u denkt: ik wil er toch eens over praten, dan kan dat. Klik hier, dan komt u op een webpagina waar u gemakkelijk met mij een telefoongesprek kunt inplannen.


Wanneer er een nieuw artikel verschijnt, mail ik een berichtje aan degenen die zich hebben ingeschreven. Dan hoeft u niet te zoeken. Inschrijven kan door op het plaatje te klikken.Dan krijgt u meteen een ebook cadeau: Drie tips om herinneringen door te geven.

levensverhaal

Hoe schrijft u over dat ene moeilijke in uw leven? (filmpje)

levensverhaal

Tropenmuseum/Collectie Stichting Nationaal Museum van Wereldculturen (Wikimea Commons)

Soms is er iets moeilijks in uw leven en u weet: juist dáár wil ik over schrijven. Want daar gaat het om, dat moeten de volgende generaties weten.

Alleen: het is moeilijk. Voor u. Herinneringen kunnen pijn doen. Pijn is er in verschillende soorten, voor nu zijn de belangrijkste:

  •  pijn die beter verborgen kan blijven. Niet elke doos van het verleden hoeft geopend te worden. Soms zit er te veel pijn in die doos. U kunt ervoor kiezen die dicht te laten of dat samen met een therapeut te doen. Ik hoor goede ervaringen met de Stichting Centrum ’45.
  • er is pijn die langzaam-langzaam genezen kan worden. Daar gaat het hier om. U wilt over vroeger schrijven, maar hoe doet u dat als het pijn doet?

(lees verder onder het filmpje)


In het filmpje ziet u me twee manieren uitleggen. De eerste manier is de methode ui. Zoals een ui ringen heeft, zo heeft een moeilijke herinnering dat ook.

Van buiten naar binnen

Dus u begint met de buitenste ring. Het minst beladen stukje van de herinnering. Misschien schrijft u een naam op. Of een datum. Meer niet. Het kan zijn dat er een golf van emotie komt. Golven gehoorzamen aan eb en vloed. Ik heb zelf met veel moeite geleerd dat ik alleen mijn gevoelens hoef te voelen, zodat ze minder worden. Dan zit ik hier aan mijn werktafel, sluit mijn ogen en vraag vriendelijk aan mezelf: “wat is er?” (Dus niet roepen: wat is er nu weer?)

Wanneer u voelt dat u verder kunt, schrijft u iets meer op. Dan gaat u dus in de ui een ring dieper. Misschien een kleine herinnering. Daarna weer pauze. Voelen wat er te voelen is.

Dus u neemt de tijd voor uzelf. Langzaam aan is ook goed. Zo komt u verder. En dan, op een dag, staat dat ene moeilijke toch op papier.

Dat was de methode ui, om iets moeilijks om te schrijven.
Nu komt een hele andere methode daarvoor: je erdoorheen beuken.

Ik stort me er gewoon in

Die is geschikt wanneer u denkt: ik stort me er gewoon in, dan ben ik erdoor. Dat heb ik zelf gedaan toen mijn kleine rode kater Tim plotseling overleed. Dat vertel ik ook op de film. Ik koos hiervoor omdat ik niet wist waar ik heen moest met mijn verdriet. Daarom besloot ik met hulp van zakdoeken al mijn herinneringen aan ons leven samen op te schrijven. Ik kon de gedachte niet verdragen dat ze zouden vervagen. Tim en ik waren zo gelukkig geweest.
Ik dus aan het schrijven, met alle emoties die kwamen aanstormen. Ik beukte me erdoor en schreef. En een tijd later verscheen mijn boek over rouwen en opnieuw leren liefhebben, want toen was de roodwitte kater Bert in mijn leven gekomen.
Dus deze methode is geschikt als u bereid bent veel te voelen en als u een uitlaadklep voor uw gevoelens heeft. U kunt gaan boksen. U kunt gaan schrijven. Of weer iets anders, wat geschikt voor u is.

Dus het hangt ervanaf, wat voor u de beste manier is om over iets moeilijks te schrijven. Het ene is niet beter dan het andere. Alkeen verschillend. Misschien kiest u voor de langzame aanpak van de methode ui? Of de snelle intensieve methode van het erdoorheen beuken?

[si-contact-form form=’5′]

Ga naar de bovenkant