Gewenst: een Fongers rijwiel
Foto KITLV
Een Fongers rijwiel, dat was iets. Stevig en solide. Als ik de oude advertenties mag geloven, fietste het halve KNIL op een Fongers. Wat bleek: de fabriek stond in Groningen.
Op deze foto uit 1915 staat een tweede luitenant met een fiets, grote kans dat het een Fongers is. Hij ziet er indrukwekkend uit. Een man met gezag. Duizend keer méér een autoriteit dan de huidige agenten met hun basketball-petjes die op een hip fietsje moeten door de stad moeten. Geef die mensen toch een Fongers rijwiel. Dat kan, want er zijn nog Fongers rijwielen. Op Marktplaats vind je ze. De fabriek sloot pas in 1970.
Fongers zat in Groningen. Daar maakten ze stoere stevige modellen, zonder frivoliteiten, je verwacht niets anders van Groningers. In Indië had Fongers agentschappen waar je een rijwiel kon bestellen. Dat werd vanuit Groningen verzonden, dat duurde weken. Geen wonder dat er toko’s waren die zelf bestelden. Kregen ze een zending binnen, dan was dat reden voor een advertentie in de krant.
Advertentie
In het Nieuws van den dag voor Nederlandsch-Indië van 22 juli 1910 staat een advertentie voor Fongers:
Wij zien een herenmodel en een damesmodel. Vrouwen fietsten ook. Dat was destijds modern. Een vrouw die eigen vervoer had, liep het risico zelfstandig te worden. Ja, en of je dan nog getrouwd raakte?
Per allermodernst voertuig
In de oude Indische kranten staan de columns van de journaliste Beata van Helsdingen-Schoevers. Ze is een jonge vrouw, wonend in Kertosono op Java. Zij heeft een fiets en schrijft over haar tochtjes, zoals in het Soerabaiasch Handelsblad van 17 februari 1906. Iemand heeft haar verteld dat er een heilig graf is:
“Ofschoon ik eigenlijk beter gedaan had als ik per pedes apostolorum erheen was getrokken, zoo behaalde toch mijn gemakzucht de overwinning over alle andere gevoelens, het resultaat was, dat ik per allermodernst voertuig naar het antieke wonder ging, n.l. per fiets. Drie paal wandelen, wel, wel! en dan het ergste nog, drie paal terug. Ik zou ’t je hoor, neen dan is een speda veel gemakkelijker, wat?”
Ja, een fiets was het “allermodernst voertuig”- in 1906. Ach, wat is dat lang geleden. De Eerste Wereldoorlog was ver weg, en Indië leek voor altijd te zullen bestaan. Ik voel me zacht van nostalgisch verlangen. En dat allemaal door het zien van een Fongers rijwiel.
(dit artikel verscheen eerder in een andere vorm in Sapu Lidi)
Beata van Helsdingen-Schoevers (1886-1920) is op 21 januari jarig. Ik moet zeggen: het is haar geboortedag. Maar in mijn hoofd vier ik een verjaardag. Ze verdient dat wij haar naam nog kennen.
