Soldaat met Vacantie: Eindelijk Prigen!

Prigen, dat is een legendarische locatie, Oost-Java, onder Soerabaja en boven Malang. Ik kwam het hotel Prigen tegen in een oude editie van Wapenbroeders, november 1947. Inderdaad, een beladen jaar. Wapenbroeders is een ‘uitgave van en voor de Nederlandsche strijdkrachten in Ned.Indië’, dus niet echt een blad voor politieke discussies. Het biedt informatie over iets van dagelijks leven van de troepen.
De menselijke maat.

We kennen de oorlogsbewegingen uit de grote onderzoeken, we kennen de internationale verhoudingen en wat al niet.
Ik kijk altijd naar de menselijke maat. Levensverhalen. Omdat in het leven van een enkele mens vaak de hele tijd te zien is. Daarom raakte het artikel in Wapenbroeders over Hotel Prigen me.
De auteur is : v.d.H. Ja, wie? Dat is een raadsel voor ons.

H. vertelt iets over het hotel in de oorlog. Ik ga uitgebreid citeren.

  • Halverwege de weg, die van de laagvlakte naar Tretes voert ligt het Berghotel Prigen.
  • Hier was het, waar in de vooroorlogse jaren, de moede Soerabajaan de handelsdrukte en zijn plakkerige kleren placht af te leggen en in shorts en shirt de bergen in trok om een koude neus te halen.

Zo begint het. En niet alleen de Soerabajanen, hoor. Het hotel was vermaard, ik kom het jaar na jaar tegen in reisgidsen met aanprijzingen erbij. In De wegwijzer van de Koninklijke vereeniging Java motor club van 1920 staat er ook prijzen bij. Maar dat is anno 1947 meer dan 25 jaar geleden.

H. vervolgt zijn artikel:

  • De bergen intrekken is een uitdrukking, die je moet paren aan spirit en jonge benen.
  • Nu wil ik niets zeggen van de ouderdom van de toenmalige zakenwereld van Soerabaja en omstreken, maar er waren er toch ook wel onder die de wekelijkse afkoeling zochten op een minder ambulante manier.
  • Daar heeft men een berghotel voor.
  • Zwembad, tennisbanen, met djongossen en kalme wandelweggetjes voor de benen die het met minder dan bergklimmerij wilden doen.
  • Dat was het berghotel en Lustoord Prigen.

U kent toch die uitdrukking? ‘Een koude neus halen’. Daarvoor ging je ‘naar boven’. Even uit de hitte van de stad. Heel wat Hollandse mensen, die niet tegen de tropen konden, verbleven voor een kuur in de bergen. Ook was een berghotel als dit een uitkomst voor moeilijkheden, zoals een zwangerschap die onzichtbaar moest blijven of een affaire, vermoedelijk in een andere volgorde.

Inboedel

Terug naar de Wapenbroeders:

  • Toen de Jappen kwamen was dit spoedig afgelopen.
  • De jaren gingen voorbij waarin geen Hollandse stem werd gehoord in het hotel.
  • Na de Jap was het Republiek die bezit nam van het complex en het grootste gedeelte van de inboedel werd ‘gerepublikeind’ oftewel het verdween.

Veel is destijds ‘gerepublikeind’, daarvan zijn nog geen rekeningen opgemaakt.

  • Er kwam echter een dag dat opnieuw de kamers van het Hotel Prigen vervuld werden door Hollandse stemmen. Wat ruwe stemmen misschien, wat gebarsten van stof en moeheid, maar niettemin stemmen die onverdeeld hun bewondering uiten over de prachtige ligging van het hotel.
  • Eindelijk waren zij dan in de bergen, deze soldaten die langer dan een jaar geploeterd hadden in de tambaks en in het stof van de laagvlakte.
  • De eerste gedachte was, dit moet een vakantieoord voor militairen worden en die gedachte werd zo snel mogelijk ten uitvoer gebracht. Reeds enige weken na de pacificatie van dit gebied tornde een zwaarbeladen trucks tegen de steile weg op om de inboedel van het rusthuis der Xe brigade te Karaketintang te brengen. Binnen enkele weken werd het een home.

Soerabaijasch Handelsblad, 29 juni 1900

Zo gaan we met grote stappen door de tijd heen. Dat het hotel een eigenaar heeft, of heeft gehad, is voorbij. Ach, en in de oude kranten staan nog advertenties die dat vermelden.
Nu komt een kijkje in het militaire leven in het hotel. Wat doen ze?

  • Door een gordel van wolken kijken nu de toppen van de Welirang en Ardjoeno naar het gespartel van bruingebrande lichamen in het water dat ècht koud is of naar de bodies die zich laten hoogte- zonnen door een zon die niet echt warm is.
  • Binnenshuis is het ook kits. Aan dedrie lange tafels schikken elke dag een 59-tal mannen aan om het werk van de kok, sergeant Kok, “te keuren.”
  • In behoorlijke witte borden en schalen smaken de aardappelen groente en fruit beter dan in de eeuwige messtins.
  • In de paviljoens aan de overzijde van de weg bevinden zich de kraakzindelijke slaapkamers die elke ruimte bieden aan vijf man; inplaats van modder en planken, vindt de soldaat hier een gerieflijk bed met lakens.
  • Als het avond wordt en het buiten koud begint te worden, komt alles tezamen in de grote cantine. Een aardig zaaltje met een bekleding van gebeitst hout die iets van de sfeer van de Europese jeugdherbergen heeft.
    In de kleine bar in de hoek staat de Groninger barkeeper Doesburg, zijn bier en limonade te schenken.
  • Radiomuziek mengt zich met het gegons van stemmen. Als één van de jongens het pianospelen machtig is, schuiven allen hun stoelen om de vleugel en klinkt in de zaal het soldatenlied of een filmsong door een machtig koor.
  • Achter de cantinezaal in een kleine vertrek klotsen de biljarten en tekkeren de ping-pongballen van de binnenhuis sporters.
  • Het kleine kantoortje naast het huis straalt nog licht uit. Hier is soldaat Beekenkamp uit Bussum nog druk bezig met het sorteren van pas uit Soerabaja gearriveerde post verder verzorgt Beekenkamp de gehele administratieve rompslomp die het beheer van de vakantieoord met zich meebrengt.
  • Na gedane arbeid is het goed rusten, meent corporaal Engels van II-10 R.I. en een rust in het klimaat als Prigen heeft, zal dubbel waarde hebben.

Daarmee eindigt het artikel, maar er is een nabrander. Eronder staat dat de bovenbeschreven verlofgangers naar elders zijn overgeplaatst em dat Prigen een andere bestemming krijgt: gehuwde militairen en hun gezinnen van de Staf A-Divisie, divisie en territoriale troepen en diensten X-Brigade, 4 Inf. Brigade en de Mariniers Brigade’. In totaal 23 gezinnen.

Uit het artikel. Het papier is vergeeld. na al die tijd.

Pyjama

Hetzelfde artikel kwam ik ook tegen in de Nieuwe Courant (17 oktober) met enkele toevoegingen en details:

  • Een pyjama: ‘Ook hier vindt de soldaat, die gewend is aan modder of harde planken, tot zijn verrassing een geriefelijk bed, met lakens en een pyama.’
  •  Soldaat eerste klasse Beekemkamp weet meer: ‘Hij vertelt ons dat men zeer binnenkort de accomodatie van het hotel hoopt uit te breiden tot 85 bedden, een mooie prestatie, vooral als men weet hoe moeilijk het is om aan materiaal te komen.’

Toen dacht ik, hoe zou het daar nu zijn? En ziet, Google is my friend. Meteen kreeg ik beelden van mooie hotels te Prigen. O, als de muren eens konden praten!

Praat met mij
Als u over familie in de oude Indische tijd schrijft, dan hoort daar ook kennis van de historie bij. Zo wordt uw verhaal beter en interessanter om te lezen. Werkt u aan een levensverhaal? Praat met mij:

voor vrijblijvend advies over historische bronnen, zodat u meer informatie vindt
over de opzet van uw project, zodat u het meteen goed aanpakt, dat scheelt enorm veel tijd en hoofdpijn
maak een afspraak voor telefonisch overleg via mijn digitale kalender: klik hier en kijk hoe dat gaat.


Wanneer er een nieuw artikel verschijnt, mail ik een berichtje aan degenen die zich hebben ingeschreven. Dan hoeft u niet te zoeken. Inschrijven kan door op het plaatje te klikken. Dan krijgt u meteen een ebook cadeau: Hoe begin ik? 5 gouden tips waarmee het altijd lukt

gratis ebook