Afgelopen zaterdag interviewde ik Ronald Nijboer bij boekhandel Paagman in Den Haag.  Zijn boek heet: Tabé Java, tabé Indiē.   Die woorden schreef zijn grootvader bij het verlaten van de kolonie. Hij was er zo’n drie jaar lang. Thuis zweeg hij vooral. Na zijn dood ging Ronald op zoek.

Het was een geanimeerd gesprek. Gelukkig waren er veel ouderen. Zo konden ze zien: de jongee generatie heeft wel degelijk belangstelling voor onze verhalen. Ronald vertelde dat hij ook op bijeenkomsten van veteranen spreekt en: “Ze zijn positief.”

Ik snap wel hoe dat komt.

Het is een eerlijk boek. In meerdere opzichten:

  • Ronald probeert zijn grootvader te begrijpen, maar hij erkent de verschillen: de tijd was anders, hij zit nou eenmaal anders in elkaar dan zijn opa
  • Waar mogelijk, heeft hij onderzoek gedaan en hij geeft cijfers en schetst omstandigheden
  • Hij onthoudt zich van het snelle oordelen en veroordelen dat we zo vaak tegenkomen
  • En hij heeft ook ook voor het plezier dat zijn opa had, er waren meisjes en bioscoopbezoeken

 

Waar gaat het boek over?

Evert-Jan Nijboer (foto Tabejava.nl)

Evert-Jan Nijboer (foto Tabejava.nl)

Evert-Jan Nijboer trok als oorlogsvrijwilliger naar Indië, toch ook met het idee om daar bevrijder te zijn. Hij had in Nederland de Canadezen gezien. Plus, de wereld intrekken na de oorlogsjaren, dat trok hem ook aan.  Vrij zijn. Op de website van kleinzoon Ronald staat een foto van een onbevangen kijkende militair. Zo was hij, in het begin.

Maar dan komen de oorlogsjaren. Kameraden sneuvelen. De Bersiap. De zogeheten Politionele Acties. Chinezen in nood. Moord. Je leven niet zeker zijn. Een wapen in handen hebben.  Gebeurtenisen die later een affaire woren genoemd, nou dan weet u het wel. Dat zijn veel ellendige ervaringen bij elkaar. In het boek staan ook moeilijke foto’s, en dat is goed. Voor veel mensen valt die tijd van toen buiten het voorstellingsvermogen. Je moet het zien, dan komt het binnen.

 

Op het filmpje van het interview staat een andere foto op de tafel. Die is een paar jaar na de eerste gemaakt. Toen we die zagen, schrokken we allemaal. Dat gezicht. Zo anders. Vol pijn. Kijk maar. Het fimpje begint met de uitleg van Ronald over zijn reis naar Java. Want ja, hoe pak je dat nou aan?

Het boek bevat dus eigenlijk twee boeken:

  • het verhaal van Evert-Jan Nijboer, hoe hij naar Indië trok en terugkeerde
  • het verhaal van kleinzoon Ronald Nijboer, hoe hij zijn grootvader zocht en beter leerde begrijpen

Dus, negentig-plussers en negentig-minners, als u ooit nog twijfelt van wie-wil-dit-nou-weten, denk aan Ronald Nijboer en zijn boek. Dan weet u hoe graag de volgende generaties uw verhaal willen leren kennen.